29 stycznia to ważna data w historii Rydzyny. Tego dnia w 1945 roku miasto wyzwolono spod hitlerowskiej okupacji.

Rydzyna była okupowana od pierwszych dni wojny, a mieszkańcy poddawani byli represjom, wysiedlani z domów, wywożeni do obozów pracy, rozstrzeliwani w pobliskim lesie, wywożeni na przymusowe roboty do Niemiec.

W miejscowości Kłoda zorganizowano obóz pracy dla ludności narodowości Żydowskiej. Grabiono majątek mieszkańców i miasta – zdewastowano kościół św. Stanisława, który zamieniono na magazyn mebli – zwożono tam zagarnięte mienie. Wielu obywateli Rydzyny zostało pozbawionych dorobku całego życia. W rydzyńskim Zamku utworzono szkołę dla młodzieży hitlerowskiej tzw. „Hitlerjugend”. Jedynym czynnym dla Polaków kościołem był kościół św. Marcina w Kaczkowie. Msze odbywały się tylko w niedziele przed południem – Niemcy często czekali na wracających z kościoła Polaków – była to dla nich okazja do łapanki. W nocy z 27 na 28 stycznia 1945 roku niespodziewanie w okolicy Kłody pojawił się duży oddział niemiecki z Dywizji Pancernej „Gross Deutschland”, który z ustawionych wzdłuż drogi dział ostrzeliwał oddziały radzieckie z 3 Armii I Frontu Ukraińskiego. W tym czasie grupy Niemców plądrowały miasto. Za wywieszenie polskich flag aresztowano i rozstrzelano pod murem cmentarza ewangelickiego 8 młodych mieszkańców Rydzyny: Stefana Bieniaszka, Jadwigę Olesińską, Adelę Płaczek, Stanisława Tomczaka, Romana Drewniaka, Edmunda Kuźniaka, Piotra Kokota, Czesława Grzędę. Ich groby wraz z pomnikiem znajdują się na cmentarzu parafialnym na Kłodzie. Na tym samym cmentarzu upamiętniono również poległych w czasie całej II wojny światowej. Rankiem następnego dnia 29 stycznia pierwsi żołnierze radzieccy pojawili się na Kłodzie. 30 stycznia radość z wyzwolenia przyćmił pożar Zamku.

cyt. za K. Winnicka